Wśród podstawowych wartości, których przyjęcie i realizacja są potrzebne, aby osiągnąć dojrzałość osobową, jest odpowiedzialność. Odpowiedzialność za kształt swojego życia i za życie innych. Ks. prof. Adam Skreczko twierdzi, że „w kontekście współczesnego zagubienia i zafałszowania ludzkiej wolności być może najważniejszym aspektem wychowania jest wychowanie do odpowiedzialności, a więc do odpowiedzialnej wolności - do wolności w duchu miłości”. Według niego „postawa odpowiedzialności, w najprostszym ujęciu, wymaga spełnienia czterech warunków: wiem, co robię, znam cel działania, przewiduję konsekwencje, przyjmuję i ponoszę te konsekwencje”.

Papież Benedykt XVI w swoim liście o pilnej potrzebie wychowania (2008) pisał, że wielkiemu i cennemu darowi, jakim jest nasza wolność, słusznie towarzyszy odpowiedzialność. Podkreślił decydujące znaczenie w procesie wychowania poczucia odpowiedzialności. Najpierw odpowiedzialności wychowawcy, a później „w miarę dorastania, odpowiedzialności dziecka, ucznia, młodego człowieka rozpoczynającego pracę. Odpowiedzialnym człowiekiem jest ten, kto potrafi odpowiadać za siebie i za innych. Człowiek wierzący stara się ponadto, i przede wszystkim, odpowiadać przed Bogiem, który jako pierwszy go ukochał”.

Jeżeli darowi wolności towarzyszy odpowiedzialność, to człowiek, który dokonuje wyboru, podejmuje dobre decyzje. Człowiek odpowiedzialny nie będę krzywdził siebie ani innych, także poprzez niewłaściwe używanie alkoholu, sięganie po inne środki psychoaktywne czy przez nałogowe zachowania. Stąd wychowanie do odpowiedzialności jest tak istotne w profilaktyce uzależnień. Bez odpowiedzialności nie jest możliwe właściwe pokonywanie trudności życiowych, stawianie czoła różnym wyzwaniom, cierpliwe znoszenie przeciwności życiowych. Tylko ktoś odpowiedzialny nie ulegnie pokusie „zapicia”, „zaćpania” życiowych trudności, czy ucieczki od nich w świat Internetu.

Józef Augustyn SJ pisze, że „najprostsze ludzkie szczęście wymaga odpowiedzialności za życie. (…) Musimy pozbyć się złudzeń, którym tak łatwo ulegamy, a którymi karmią nas media i środowisko młodzieżowe, że piękne i udane życie niewiele kosztuje. Nikt z nas nie może mieć szczęśliwego życia jedynie przez przypadek. To właśnie brak świadomego i wolnego zaangażowania w życie staje się źródłem frustracji, rozczarowania, ucieczki od życia. Jeżeli czujemy choćby najmniejszą niechęć do swojego życia, jeżeli jesteśmy z niego niezadowoleni, wówczas trzeba sobie robić rachunek sumienia z odpowiedzialności za życie”.

W tym rachunku sumienia powinniśmy sobie odpowiedzieć na pytanie o codzienny trud pracy nad sobą, nad swoim charakterem. Nad pokonywaniem wad i zdobywaniem cnót. Przede wszystkim jednak trzeba zapytać siebie o realizację Chrystusowego przykazania: «Będziesz miłował Pana Boga swego całym swoim sercem, całą swoją duszą i całym swoim umysłem». To jest największe i pierwsze przykazanie. Drugie podobne do niego to: «Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego»” (Mt 22,37-39).

Musimy pamiętać, że wolności i odpowiedzialności zawsze towarzyszy miłość.

Oskar Józef Puszkiewicz ofm

Lektura:                 

https://opoka.org.pl/biblioteka/I/ID/w_do_odp.html

https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/listy/wychowanie_21012008.html

Józef Augustyn SJ, Przewodnik po rozterkach młodości, Wydawnictwo WAM, 2015

Artykuł powstał w ramach Projektu WIEDZA – WYBÓR – WOLNOŚĆ.

Dofinansowano ze środków Fundacji ORLEN.